آیا زنی که مهریه می‌گیرد می‌تواند دوباره ازدواج کند؟
تصور کنید از یک زندگی مشترک پرچالش عبور کرده‌اید و حالا در آستانه شروعی دوباره هستید. اما یک سوال مهم ذهن شما را به خود مشغول کرده است: "اگر مهریه‌ام را از همسر سابقم بگیرم یا در حال گرفتن آن باشم، آیا حق ازدواج مجدد را از دست می‌دهم؟" این دغدغه، که اغلب ریشه در باورهای غلط و اطلاعات ناقص حقوقی دارد، می‌تواند آرامش را از زنانی که به دنبال ساختن آینده‌ای جدید هستند، بگیرد. آیا قانون واقعاً چنین مانعی پیش پای شما گذاشته است یا این فقط یک تصور اشتباه است که در جامعه رواج پیدا کرده؟ در این مقاله، به عنوان یک وکیل و مشاور حقوقی، قصد دارم این موضوع را به زبانی کاملاً شفاف و روشن برای شما تحلیل کنم تا با آگاهی کامل از حقوق خود، برای زندگی آینده‌تان تصمیم بگیرید.
آیا دوباره ازدواج کنم مهریه ام قطع می شود؟
بگذارید در همین ابتدا، خیال شما را آسوده کنم. پاسخ کوتاه و قاطع به این پرسش، "خیر" است. ازدواج مجدد یک زن، هیچ ارتباطی به حق قانونی او برای دریافت مهریه از ازدواج قبلی‌اش ندارد . این دو، دو مقوله کاملاً جدا از هم هستند. مهریه یک حق مالی است که به محض جاری شدن صیغه عقد به زن تعلق می‌گیرد و ازدواج مجدد، یک حق مدنی و شخصی است که پس از انحلال ازدواج قبلی (به واسطه طلاق یا فوت همسر) برای زن ایجاد می‌شود .
متاسفانه، این باور اشتباه که "اگر زن دوباره ازدواج کند، مهریه‌اش قطع می‌شود" در میان عموم مردم وجود دارد. این تصور هیچ پایه و اساس قانونی ندارد. قانونگذار به هیچ عنوان حق ازدواج مجدد زن را به دریافت یا عدم دریافت مهریه مشروط نکرده است. بنابراین، شما می‌توانید همزمان که مهریه خود را از همسر سابق‌تان مطالبه می‌کنید یا به صورت اقساط دریافت می‌نمایید، برای شروع یک زندگی جدید و ازدواج دوباره اقدام کنید . این اقدام شما هیچ خللی در روند دریافت مطالبات مالی‌تان از ازدواج پیشین ایجاد نخواهد کرد.
نگاه قانون به مهریه چیست؟ حق شما از لحظه عقد
برای درک بهتر موضوع، لازم است ماهیت مهریه را از دیدگاه قانون بشناسیم. بر اساس ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، زن به مجرد عقد، مالک مهریه می‌شود و می‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید . این ماده قانونی به وضوح نشان می‌دهد که مهریه یک هدیه یا لطف از سوی مرد نیست، بلکه یک دین و تعهد مالی قطعی است که بر عهده او قرار می‌گیرد. مالکیت شما بر مهریه از همان لحظه امضای عقدنامه آغاز می‌شود، نه از زمان طلاق یا بروز اختلاف.
مهریه می‌تواند شامل هرچیز با ارزش مالی باشد؛ از وجه نقد، سکه و طلا گرفته تا اموال غیرمنقول مانند ملک، زمین و آپارتمان . مقدار آن نیز سقف مشخصی ندارد و بر اساس توافق طرفین در زمان عقد تعیین می‌گردد . این حق مالی به قدری برای قانونگذار اهمیت دارد که حتی در صورت عدم تمکین زن (انجام ندادن وظایف زناشویی)، باز هم مهریه به او تعلق خواهد گرفت و مرد موظف به پرداخت آن است .
تکلیف مهریه زن پس از ازدواج مجدد چگونه است؟
همانطور که اشاره شد، ازدواج مجدد زن هیچ تاثیری بر مهریه او ندارد. طبق ماده ۲۹ قانون حمایت از خانواده، زمانی که دادگاه حکم طلاق را صادر می‌کند، باید تکلیف تمام حقوق مالی زن، از جمله مهریه را مشخص نماید . اگر در حکم دادگاه مشخص شود که مرد موظف به پرداخت تمام یا بخشی از مهریه است، این تعهد باید اجرا شود. ازدواج کردن دوباره شما، این تعهد قانونی را از بین نمی‌برد .
این موضوع حتی در مورد مهریه اقساطی نیز صادق است. فرض کنید دادگاه به دلیل عدم توانایی مالی مرد، مهریه را قسط‌بندی کرده است و شما ماهانه مبلغی را دریافت می‌کنید. اگر شما پس از طلاق و گذشت ایام عده، مجدداً ازدواج کنید، همسر سابق شما همچنان موظف است اقساط مهریه را تا پایان پرداخت کند و ازدواج شما بهانه‌ای برای قطع این پرداخت‌ها نخواهد بود .
آیا می‌توانم قبل از طلاق مهریه‌ام را مطالبه کنم؟
بله. یکی دیگر از حقوقی که بسیاری از زنان از آن بی‌اطلاع هستند، امکان مطالبه مهریه در طول زندگی مشترک و قبل از وقوع طلاق است . شما برای به اجرا گذاشتن مهریه خود، نیازی به جدایی ندارید. در هر زمانی که اراده کنید، می‌توانید این حق مالی را از همسرتان بخواهید. نحوه مطالبه به دو شکل اصلی که در سند ازدواج قید شده، بستگی دارد:
-
مهریه عندالمطالبه: در این حالت، مرد موظف است به محض درخواست شما، مهریه را بپردازد. اگر از پرداخت آن خودداری کند، شما می‌توانید از طریق مراجع قانونی (اداره ثبت یا دادگاه) برای وصول آن اقدام کنید .
-
مهریه عند الاستطاعة: در این نوع مهریه، پرداخت آن منوط به توانایی و استطاعت مالی مرد است. برای وصول این نوع مهریه، شما باید در دادگاه ثابت کنید که همسرتان توانایی پرداخت آن را دارد. اگر نتوانید استطاعت مالی او را ثابت کنید، دادگاه می‌تواند بر اساس درآمد و دارایی‌های مرد، مهریه را برای او قسط‌بندی کند .
حتی اگر شما یک زن دوشیزه (باکره) باشید، می‌توانید تمام مهریه خود را مطالبه کنید. تنها تفاوت در این است که اگر طلاق قبل از برقراری رابطه زناشویی واقع شود، شما مستحق دریافت نصف مهریه خواهید بود .
قانون جنجالی مهریه ۱۱۰ سکه: آیا بیشتر از آن را نمی‌توان گرفت؟
یک تصور اشتباه دیگر در مورد قانون جدید مهریه وجود دارد. بسیاری گمان می‌کنند که مرد فقط موظف به پرداخت ۱۱۰ سکه است و نسبت به مازاد آن تعهدی ندارد. این برداشت کاملاً غلط است .
قانون به صراحت می‌گوید مرد موظف به پرداخت تمام مهریه است، هر مقداری که باشد. موضوع ۱۱۰ سکه، صرفاً به ضمانت اجرای حبس مربوط می‌شود. به این معنی که اگر مرد توانایی مالی داشته باشد ولی از پرداخت مهریه تا سقف ۱۱۰ سکه خودداری کند، زن می‌تواند حکم جلب او را بگیرد و مرد به زندان خواهد افتاد . اما برای مقدار بیشتر از ۱۱۰ سکه، دیگر امکان حبس کردن مرد وجود ندارد. با این حال، تعهد مالی او همچنان پابرجاست و شما می‌توانید با معرفی اموال و دارایی‌های او به دادگاه (مانند ملک، خودرو، حساب بانکی و...)، باقیمانده مهریه خود را وصول کنید . پس قانون ۱۱۰ سکه، سقف مهریه نیست، بلکه سقف اعمال مجازات حبس برای عدم پرداخت آن است.
شرایط و قوانین ازدواج مجدد زن در ایران
قوانین مدنی ایران به طور کلی هیچ محدودیتی برای ازدواج مجدد زنان پس از طلاق یا فوت همسر قائل نشده است . پس از اینکه صیغه طلاق جاری شد و دوره عده (در صورت وجود) به پایان رسید، شما از نظر قانونی یک فرد آزاد محسوب می‌شوید و برای ازدواج دوباره به اجازه هیچ‌کس، از جمله همسر سابق‌تان، نیازی ندارید .
البته در موارد بسیار خاص، ممکن است ملاحظاتی وجود داشته باشد. برای مثال، موضوع حضانت فرزندان یک مسئله حقوقی جداگانه است که قوانین خاص خود را دارد و باید در جای خود بررسی شود. اما این مسائل، حق اصلی شما برای ازدواج مجدد را سلب نمی‌کنند و همانطور که بارها تاکید شد، به هیچ وجه به موضوع مهریه ارتباطی ندارند .