ازدواج با زن بیوه چه شرایطی دارد؟
آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که مسیر زندگی گاهی ما را در برابر انتخاب‌هایی قرار می‌دهد که از پیش برایشان برنامه‌ریزی نکرده‌ایم؟ تصور کنید مردی قصد شروع یک زندگی مشترک را دارد و شریک زندگی خود را در وجود زنی می‌یابد که پیش از این، طعم تلخ از دست دادن همسرش را چشیده است. در این لحظه، انبوهی از سوالات حقوقی و عرفی ذهن او را درگیر می‌کند. قانون در این باره چه می‌گوید؟ آیا این مسیر، پیچیدگی‌های قانونی خاصی دارد؟ این پیوند چه آثاری به دنبال خواهد داشت؟ بسیاری از افراد به دلیل عدم آگاهی از قوانین، یا دچار تردید می‌شوند یا ناخواسته قدم در راهی می‌گذارند که عواقب حقوقی ناخوشایندی برایشان دارد. این نوشته نمی‌خواهد به شما بگوید چه تصمیمی بگیرید، بلکه می‌خواهد چراغی در این مسیر باشد تا با آگاهی کامل از تمام جوانب قانونی، قدم بردارید و نگرانی‌های حقوقی خود را برطرف کنید.
شرایط ازدواج با زن بیوه
وقتی صحبت از ازدواج با زنی می‌شود که همسرش را از دست داده، قانون مجموعه‌ای از ضوابط را مشخص کرده است تا این پیوند از نظر شرعی و قانونی کاملاً صحیح باشد و آثار حقوقی یک ازدواج کامل را به همراه داشته باشد . این شرایط، تضمین‌کننده سلامت و استحکام بنیان خانواده جدید است. در ادامه، به زبان ساده این ضوابط را بررسی می‌کنیم.
۱. به پایان رسیدن دوران عده وفات
مهم‌ترین و اولین شرطی که باید به آن توجه کرد، سپری شدن دوره عده است . «عده وفات» یک بازه زمانی مشخص است که زن پس از فوت شوهرش باید از ازدواج مجدد خودداری کند. این مدت طبق قانون، چهار ماه و ده روز است .
نکته بسیار مهم این است که این قانون هیچ استثنایی ندارد. یعنی حتی اگر زن یائسه باشد یا به هر دلیلی همچنان باکره محسوب شود، باز هم موظف است این دوره چهار ماه و ده روزه را به طور کامل رعایت کند . قانونگذار ازدواج در این دوران را به شدت منع کرده است. اگر مردی آگاهانه با زنی که در دوران عده وفات است ازدواج کند و بین آن‌ها رابطه‌ای شکل بگیرد، این دو نفر برای همیشه به یکدیگر حرام می‌شوند (حرمت ابدی) و دیگر هیچ‌گاه نمی‌توانند به عقد هم درآیند . بنابراین، پیش از هر اقدامی، باید از تاریخ دقیق فوت همسر سابق و اتمام دوره عده، اطمینان حاصل کرد.
۲. برخورداری طرفین از اهلیت قانونی
اهلیت قانونی یعنی هر دو طرف (هم مرد و هم زن) برای انجام این عمل حقوقی، صلاحیت لازم را داشته باشند. این صلاحیت شامل سه عنصر کلیدی است: عقل، بلوغ و اختیار . به عبارت دیگر، هیچ‌کدام از طرفین نباید مجنون یا صغیر باشند و مهم‌تر از همه، این ازدواج باید نتیجه اراده و خواست قلبی خودشان باشد. هرگونه ازدواجی که تحت فشار، اجبار یا اکراه صورت بگیرد، از نظر قانونی باطل و بی‌اثر است .
۳. ضوابط ویژه در عقد موقت (صیغه)
گاهی ممکن است مرد و زن بیوه، تصمیم به عقد موقت یا همان صیغه داشته باشند. عقد موقت دو رکن اساسی دارد که اگر رعایت نشوند، کل عقد باطل خواهد بود:
-
تعیین دقیق مدت: باید مشخص شود که این عقد برای چه مدتی برقرار است؛ یک ساعت، یک روز، یک ماه یا چند سال .
-
تعیین دقیق مهریه: میزان مهریه زن باید به طور شفاف مشخص و مورد توافق دو طرف قرار گیرد .
اگر این دو مورد در زمان خواندن صیغه عقد مشخص نشود، آن عقد از اساس باطل است و هیچ اثر حقوقی مانند محرمیت بین طرفین ایجاد نمی‌کند .
.png)
موانع و محدودیت های ازدواج با زن بیوه
همان‌طور که شرایطی برای صحت این ازدواج وجود دارد، موانعی نیز هستند که می‌توانند جلوی این پیوند را بگیرند. عدم توجه به این محدودیت‌ها می‌تواند به بطلان عقد یا حتی حرمت ابدی منجر شود .
-
وجود قرابت نسبی و رضاعی: قرابت نسبی به معنای خویشاوندی خونی است. یک مرد نمی‌تواند با زن بیوه‌ای ازدواج کند که جزو محارم نسبی اوست؛ مانند مادر، خواهر، دختر خواهر، دختر برادر، عمه یا خاله . علاوه بر این، قرابت رضاعی (شیری) نیز همانند قرابت نسبی عمل می‌کند. یعنی اگر زن و مردی به واسطه شیر خوردن تحت شرایط فقهی خاص، با یکدیگر خواهر و برادر رضاعی یا دارای نسبت دیگری شده باشند، ازدواجشان با هم ممنوع است .
-
قرار داشتن زن در عده وفات: همان‌طور که در بخش شرایط گفته شد، این موضوع یک مانع جدی برای ازدواج است. تا زمانی که دوره چهار ماه و ده روزه به پایان نرسیده، هرگونه عقدی باطل است .
-
غیر مسلمان بودن مرد: اگر زن بیوه، مسلمان باشد، نمی‌تواند با مردی که مسلمان نیست ازدواج کند. این یکی از موانع شرعی و قانونی نکاح است .
-
بودن در حالت احرام: اگر مرد یا زن در حال انجام مناسک حج و در حالت احرام باشند، نمی‌توانند با کسی ازدواج کنند. ازدواج در این حالت اگر آگاهانه باشد، موجب حرمت ابدی می‌شود .
مهریه در ازدواج با زن بیوه
یک تصور کاملاً اشتباه در جامعه وجود دارد که گمان می‌کند مهریه زن بیوه باید کمتر از زنی باشد که سابقه ازدواج نداشته است. این باور هیچ پایه و اساس قانونی و شرعی ندارد .
زن بیوه، همانند هر زن دیگری، حق دارد هر میزان مهریه‌ای را که مالیت داشته باشد و مورد توافق دو طرف قرار گیرد، برای خود تعیین کند. به محض جاری شدن صیغه عقد، زن مالک تمام مهریه خود می‌شود و می‌تواند هر زمان که بخواهد آن را مطالبه کند و هرگونه دخل و تصرفی در آن داشته باشد . بیوه بودن زن هیچ تاثیری در میزان باکیفیت حق او بر مهریه ندارد و این موضوع کاملاً به توافق طرفین بستگی دارد.
ازدواج با زن بیوه چه آثاری دارد؟
عقد نکاح، چه با زن بیوه و چه با هر زن دیگری، مجموعه‌ای از آثار حقوقی را به دنبال دارد که حقوق و تکالیفی را برای هر دو طرف ایجاد می‌کند. این آثار تفاوتی با سایر ازدواج‌ها ندارند .
-
ایجاد رابطه زوجیت: اولین و اصلی‌ترین اثر، برقراری رابطه زن و شوهری و محرمیت شرعی و قانونی بین طرفین است .
-
حقوق و تکالیف مالی:
-
مهریه: همان‌طور که گفته شد، زن مالک مهریه می‌شود .
-
نفقه: مرد موظف به پرداخت نفقه به همسر خود می‌شود. نفقه شامل تمام نیازهای متعارف زندگی مانند مسکن، خوراک، پوشاک، هزینه‌های درمانی و بهداشتی است . البته این وظیفه مرد در عقد دائم برقرار است و در عقد موقت، پرداخت نفقه به زن تعلق نمی‌گیرد، مگر اینکه در زمان عقد شرط شده باشد .
-
حقوق و تکالیف غیرمالی:
-
تمکین: زن در عقد دائم موظف به تمکین (پیروی از شوهر در امور کلی زندگی و برآوردن نیازهای زناشویی) است. البته این تمکین باید در حدود عرف و قانون باشد
-
حسن معاشرت: هر دو طرف وظیفه دارند که با یکدیگر به نیکی و احترام رفتار کنند.
در عقد موقت، به جز مهریه، حقوقی مانند نفقه و ارث به زن تعلق نمی‌گیرد، مگر آنکه این موارد به صورت یک شرط ضمن عقد، مورد توافق قرار گرفته باشند .