آیا تا به حال در اوج عصبانیت، حرفی زده‌اید که کاش هرگز به زبان نمی‌آوردید؟
تصور کنید در بحبوحه یک مشاجره تلخ خانوادگی، یکی از طرفین با فریاد، دیگری را به خیانت یا انجام یک کار خلاف متهم می‌کند. کلمات مانند تیر از کمان رها می‌شوند و در سکوت سنگین پس از آن، چیزی بیشتر از یک دلخوری ساده باقی می‌ماند. یک سوال حقوقی مهم در ذهن شکل می‌گیرد: آیا این اتهام، فقط یک حرف از روی عصبانیت بود یا یک جرم واقعی در چشمان قانون است؟ بسیاری از افراد نمی‌دانند که چنین کلماتی می‌توانند آن‌ها را از یک اختلاف خانوادگی، مستقیم به راهروهای دادگاه بکشانند. این مقاله دقیقاً به همین دغدغه می‌پردازد و به شما نشان می‌دهد که مرز بین یک دعوای زناشویی و یک پرونده کیفری کجاست.
آیا تهمت زدن به همسر جرم محسوب می‌شود؟
پاسخ کوتاه و صریح، بله است . قانونگذار در این مورد تفاوتی بین همسر و یک فرد غریبه قائل نشده است. وقتی شما به شخصی، چه همسرتان باشد و چه فردی دیگر، جرمی را نسبت می‌دهید که او مرتکب نشده و شما هم نمی‌توانید آن را ثابت کنید، در واقع یک عمل مجرمانه انجام داده‌اید . بسیاری گمان می‌کنند که در چهارچوب روابط زناشویی، بیان هر حرفی مجاز است، اما این یک تصور کاملاً اشتباه است. آبرو و حیثیت افراد، خط قرمز قانون است و پیوند ازدواج، مجوزی برای عبور از این خط قرمز نیست .
بنابراین، اگر مردی همسرش را به داشتن رابطه با دیگری متهم کند یا زنی شوهرش را دزد خطاب کند و نتواند این ادعا را با دلیل و مدرک معتبر در دادگاه به اثبات برساند، طرف مقابل این حق را دارد که از او شکایت کیفری کند . این جرم می‌تواند به دو شکل اصلی در قانون ظاهر شود که هرکدام تعریف و مجازات خود را دارند: افترا و قذف . در ادامه به تفصیل هرکدام را بررسی می‌کنیم تا بدانید هر اتهامی چه پیامدهای قانونی مشخصی به دنبال دارد.
مجازات تهمت زدن به همسر
وقتی صحبت از مجازات می‌شود، نوع تهمتی که زده شده، تعیین‌کننده همه‌چیز است. قانون برای هر نوع اتهام، یک کیفر مشخص در نظر گرفته است. بیایید این موضوع را به زبان ساده باز کنیم.
مجازات افترا: اتهام به جرایمی غیر از زنا و لواط
افترا یعنی شما به همسرتان یک جرم را نسبت بدهید، اما نتوانید آن را ثابت کنید . به مثال‌های زیر توجه کنید:
-
مردی همسرش را متهم به سرقت طلاهایش می‌کند.
-
زنی شوهرش را به کلاهبرداری یا فروش مواد مخدر متهم می‌کند.
-
یکی از زوجین، دیگری را به داشتن "رابطه نامشروع" متهم می‌کند.
نکته بسیار کلیدی در اینجا، درک مفهوم "رابطه نامشروع" است. این رابطه به هرگونه ارتباطی کمتر از عمل جنسی کامل (دخول) گفته می‌شود؛ مانند بوسیدن، هم‌آغوشی، یا ارتباطات عاشقانه کلامی و رفتاری با فردی غیر از همسر .
اگر شخصی چنین اتهاماتی را به همسرش بزند و نتواند در دادگاه صحت حرفش را ثابت کند، به مجازات جرم "افترا" محکوم می‌شود. طبق ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی (با در نظر گرفتن قانون کاهش حبس تعزیری)، مجازات این عمل، جزای نقدی درجه شش است که مبلغ آن از شش میلیون تومان تا بیست و چهار میلیون تومان است . در گذشته این مجازات شامل حبس یا شلاق بود، اما قانون جدید آن را به جریمه نقدی تبدیل کرده است .
همچنین نوع دیگری از افترا وجود دارد که به آن "افترای عملی" می‌گویند. در این حالت، فرد وسایل ارتکاب جرم را در وسایل همسرش قرار می‌دهد تا او را گناهکار جلوه دهد. برای مثال، مقداری مواد مخدر را در جیب کت شوهرش می‌گذارد. مجازات این عمل سنگین‌تر بوده و شامل حبس از سه ماه تا یک سال و شش ماه و یا تا ۷۴ ضربه شلاق است .
مجازات قذف: تهمت سنگین زنا یا لواط
"قذف" سنگین‌ترین نوع تهمت ناموسی در قانون است . این جرم زمانی اتفاق می‌افتد که یک فرد به صراحت، دیگری را به زنا (رابطه جنسی کامل مرد با زنی غیر از همسرش) یا لواط (رابطه جنسی کامل مرد با مرد دیگر) متهم کند . برای مثال، مردی به همسرش بگوید "تو زنا کرده‌ای" یا زنی به شوهرش اتهام لواط بزند.
تفاوت اصلی قذف با افترا در همین صراحت و مشخص بودن نوع اتهام است. اگر اتهام کلی باشد (مثل هرزگی یا رابطه نامشروع)، افترا محسوب می‌شود. اما اگر به طور واضح به عمل دخول اشاره شود، جرم قذف رخ دادهاست .
مجازات قذف بسیار شدید و مشخص است. طبق ماده ۲۴۵ قانون مجازات اسلامی، کیفر این جرم، ۸۰ ضربه شلاق حدی است . واژه "حدی" به این معناست که این مجازات، ثابت است و قاضی نمی‌تواند آن را کم یا زیاد کند یا تخفیفی برای آن در نظر بگیرد . این شدت عمل قانونگذار، نشان‌دهنده اهمیتی است که برای حفظ آبروی افراد قائل شده است.
یک نکته تکان‌دهنده در قانون وجود دارد: اگر فردی سه بار مرتکب جرم قذف شود و هر سه بار مجازات ۸۰ ضربه شلاق را تحمل کند، در صورت تکرار این جرم برای بار چهارم، مجازات او اعدام خواهد بود .
مجازات تهمت هرزگی به همسر
عبارت "تهمت هرزگی" یک اصطلاح عامیانه است و باید دید در قانون چه جایگاهی دارد. همانطور که اشاره شد، کلید ماجرا در تفکیک بین "رابطه نامشروع" و "زنا" است.
-
اگر منظور از هرزگی، اعمالی مانند ارتباط پیامکی عاشقانه، بیرون رفتن با فرد نامحرم، یا در آغوش گرفتن باشد، این اتهام در دسته جرم افترا قرار می‌گیرد. اگر فرد اتهام‌زننده نتواند ادعای خود را ثابت کند، به پرداخت جزای نقدی محکوم خواهد شد .
-
اگر منظور از هرزگی، به طور صریح و روشن، برقراری رابطه جنسی کامل (دخول) باشد، این اتهام مصداق جرم قذف است و مجازات آن ۸۰ ضربه شلاق حدی خواهد بود .
بنابراین، دادگاه به دقت بررسی می‌کند که کلمات به کار رفته توسط فرد اتهام‌زننده، دقیقاً به چه عملی اشاره داشته‌اند و بر اساس آن، نوع جرم و مجازات را تعیین می‌کند.
.png)
نحوه شکایت از جرم تهمت زدن به همسر
اگر قربانی چنین اتهامی شده‌اید، باید بدانید که قانون از شما حمایت می‌کند، اما این شما هستید که باید قدم اول را بردارید. جرایم افترا و قذف، "قابل گذشت" هستند؛ یعنی تا زمانی که شما به عنوان شاکی خصوصی شکایتی ثبت نکنید، سیستم قضایی به موضوع ورود نمی‌کند .
مراحل شکایت به این صورت است:
-
مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: اولین قدم، مراجعه به یکی از این دفاتر در سطح شهر است .
-
تنظیم و ثبت شکواییه: شما باید یک شکواییه (متن شکایت) علیه همسرتان به دلیل جرم افترا یا قذف تنظیم کنید. کارشناسان حاضر در این دفاتر می‌توانند در تنظیم متن به شما کمک کنند .
-
ضمیمه کردن دلایل و مدارک: هرگونه مدرکی که برای اثبات ادعای خود دارید را باید ضمیمه شکواییه کنید. این مدارک می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
-
شهادت شهود: اگر فرد دیگری شاهد بوده که همسرتان این تهمت را به شما زده است، شهادت او یک مدرک بسیار محکم است .
-
پیامک‌ها یا فایل‌های صوتی: اسکرین‌شات از پیام‌ها یا فایل‌های صوتی که در آن اتهام به وضوح بیان شده است.
-
هر سند دیگری که نشان دهد این اتهام به شما وارد شده است.
پس از ثبت، شکایت شما برای شروع تحقیقات به مرجع قضایی صالح ارسال می‌شود .
نحوه رسیدگی به جرم تهمت به همسر
پس از اینکه شکایت شما ثبت شد، پرونده یک مسیر قضایی را طی می‌کند:
-
مرحله دادسرا (تحقیقات مقدماتی): پرونده ابتدا به دادسرا فرستاده می‌شود. در اینجا، یک مقام قضایی (مانند دادیار یا بازپرس) تحقیقات اولیه را انجام می‌دهد. او دلایل و مدارک شما را بررسی کرده و از طرفین دعوت می‌کند تا توضیحات خود را بیان کنند . در این مرحله دو حالت ممکن است پیش بیاید:
-
صدور قرار جلب به دادرسی: اگر مقام قضایی تشخیص دهد که دلایل کافی برای مجرم بودن همسرتان وجود دارد، پرونده را با صدور کیفرخواست برای صدور رأی نهایی به دادگاه کیفری ارسال می‌کند .
-
صدور قرار منع تعقیب: اگر دلایل شما کافی نباشد، دادسرا قرار منع تعقیب صادر می‌کند؛ یعنی پرونده را متوقف می‌کند. البته شما می‌توانید به این قرار اعتراض کنید تا پرونده در دادگاه بالاتر دوباره بررسی شود .
-
مرحله دادگاه کیفری (صدور رأی): در صورتی که پرونده به دادگاه برسد، قاضی دادگاه کیفری یک بار دیگر به طور کامل موضوع را بررسی می‌کند. او به صحبت‌های هر دو طرف و وکلایشان گوش می‌دهد، مدارک را می‌سنجد و در نهایت رأی خود را صادر می‌کند. اگر جرم برای قاضی محرز شود، حکم به مجازات متهم (همسر شما) خواهد داد .
یک نکته مهم را به خاطر بسپارید: چون این جرم "قابل گذشت" است، شما به عنوان شاکی در هر مرحله از این فرآیند، حتی پس از صدور حکم قطعی، می‌توانید رضایت دهید و از شکایت خود صرف‌نظر کنید. با گذشت شما، پرونده بسته شده و اجرای مجازات متوقف می‌شود .