حق و حقوق زن در ازدواج
وقتی صحبت از حقوق زن در ازدواج می‌شود، اولین چیزی که به ذهن شما می‌رسد چیست؟ احتمالاً مهریه و نفقه. اما آیا می‌دانستید این‌ها تنها قطره‌ای از اقیانوس حقوقی هستند که قانون برای زنان در نظر گرفته است؟ بسیاری از زنان از حقوق کامل خود در زندگی مشترک آگاهی ندارند و همین عدم آگاهی، گاهی مسیر زندگی را به سمت چالش‌های ناخواسته هدایت می‌کند . ازدواج یک قرارداد دوطرفه است و آگاهی از جزئیات این قرارداد، به شما قدرت می‌دهد تا زندگی مشترک خود را بر پایه‌ای محکم از عدالت و احترام بنا کنید . این مقاله مانند یک راهنمای حقوقی ساده، شما را با تمام حقوق مالی و غیرمالی که به عنوان یک زن در ازدواج دارید، آشنا می‌کند.
انواع حقوق زن در ازدواج
به طور کلی، حقوقی که یک زن در زندگی مشترک از آن برخوردار است به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: حقوق مالی و حقوق غیر مالی . حقوق مالی، همان‌طور که از نامش پیداست، جنبه مادی و پولی دارد و مستقیماً به دارایی و مسائل اقتصادی مربوط می‌شود. در مقابل، حقوق غیر مالی به جنبه‌های شخصیتی، اجتماعی و استقلال فردی زن در زندگی مشترک می‌پردازد . در ادامه، هر یک از این دسته‌ها را به تفصیل بررسی می‌کنیم.
.png)
حقوق مالی زن در ازدواج:
قانون برای حمایت از جایگاه زن در خانواده، حقوق مالی مشخصی را تعریف کرده است. این حقوق تضمین‌کننده امنیت اقتصادی زن در طول زندگی مشترک و حتی پس از آن است .
-
مهریه: اولین و شناخته‌شده‌ترین حق مالی مهریه یک دارایی قطعی است که به محض جاری شدن صیغه عقد، چه دائم و چه موقت، زن مالک آن می‌شود . این یک تصور اشتباه است که مهریه فقط در زمان طلاق قابل مطالبه است. زن هر زمان که اراده کند، می‌تواند مهریه خود را از همسرش بخواهد و مرد مکلف به پرداخت آن است . همچنین زن اختیار کامل دارد که تمام یا بخشی از مهریه خود را ببخشد .
-
نفقه: هزینه جاری زندگی بر عهده کیست؟ نفقه شامل تمام نیازهای متعارف یک زن از جمله خوراک، پوشاک، مسکن، هزینه‌های درمانی و بهداشتی و هر آنچه برای یک زندگی درخور شأن او لازم است، می‌شود . پرداخت نفقه در ازدواج دائم وظیفه مرد است و در مقابل، زن نیز به تمکین از همسر مکلف است. نکته مهم این است که در ازدواج موقت (صیغه)، نفقه به زن تعلق نمی‌گیرد، مگر اینکه این موضوع به صورت یک شرط در زمان عقد ذکر شده باشد .
-
اجرت‌المثل ایام زوجیت: مزد کارهای خانگی شاید کمتر کسی بداند که زن می‌تواند برای کارهایی که در خانه و به دستور شوهر انجام می‌دهد، دستمزد دریافت کند . این حق که به آن "اجرت‌المثل" می‌گویند، در شرایطی به زن تعلق می‌گیرد که او آن کارها را به قصد رایگان انجام نداده باشد. این حق هم در ازدواج دائم و هم در ازدواج موقت قابل مطالبه است و یکی از حقوق مالی پرکاربرد زنان محسوب می‌شود .
-
شرط تنصیف اموال: شراکت در دارایی‌های پس از ازدواج این یکی از شروط مهمی است که می‌تواند در سند ازدواج درج شود. بر اساس این شرط، اگر مرد بخواهد همسر خود را طلاق دهد و این طلاق به دلیل تخلف یا سوءرفتار زن نباشد، مرد موظف است تا نصف اموالی را که در طول دوران ازدواج به دست آورده، به همسرش منتقل کند . این حق به صورت خودکار وجود ندارد و حتماً باید به عنوان یک شرط در عقدنامه امضا شده باشد .
-
ارث و مستمری: حقوق زن پس از فوت شوهر در ازدواج دائم، اگر شوهر فوت کند، همسرش از او ارث می‌برد . همچنین در صورت وجود شرایط قانونی، زن می‌تواند از مستمری بازنشستگی شوهر متوفی خود نیز استفاده کند. اما باید توجه داشت که در ازدواج موقت، زن از شوهر خود ارث نمی‌برد و حقی نسبت به مستمری او نیز نخواهد داشت .
حقوق غیر مالی زن در ازدواج
حقوق زن تنها به مسائل مالی محدود نمی‌شود. جنبه‌های غیرمادی زندگی مشترک که به شخصیت، آزادی و کرامت انسانی زن مربوط است، از اهمیت بالایی برخوردارند .
-
حسن معاشرت: سنگ بنای یک رابطه سالم قانون هر دو طرف، یعنی زن و شوهر را مکلف کرده است که با یکدیگر به نیکی رفتار کنند و در جهت تقویت پایه‌های خانواده و تربیت فرزندان با هم همکاری داشته باشند . این یک حق و تکلیف دوطرفه است که اساس یک زندگی مشترک موفق را شکل می‌دهد.
-
حق طلاق: آیا زن هم می‌تواند درخواست جدایی دهد؟ اصولاً در قانون، حق طلاق با مرد است. اما زن می‌تواند این حق را از طریق شرط ضمن عقد برای خود ایجاد کند . با درج شرط "وکالت در طلاق" در سند ازدواج، زن این اختیار را پیدا می‌کند که در شرایط مشخصی بتواند خود را مطلقه سازد. علاوه بر این، حتی بدون داشتن وکالت در طلاق، اگر زن بتواند در دادگاه ثابت کند که ادامه زندگی مشترک برای او با "عُسر و حَرَج" (سختی و مشقت غیرقابل تحمل) همراه است، می‌تواند از دادگاه تقاضای طلاق کند . مواردی مانند اعتیاد زیان‌آور همسر، ترک زندگی توسط مرد برای مدت طولانی، محکومیت به حبس طولانی یا ضرب و شتم مستمر، از مصادیق عسر و حرج به شمار می‌روند .
-
حق تحصیل و اشتغال: بال‌هایی برای پیشرفت زن این حق را دارد که به تحصیل خود ادامه دهد و شوهر نمی‌تواند مانع او شود، مگر اینکه تحصیل زن با شئون خانوادگی در تضاد باشد . همین موضوع در مورد اشتغال نیز صدق می‌کند. برای جلوگیری از اختلافات احتمالی در آینده، زن می‌تواند "حق تحصیل" و "حق اشتغال" را به صورت شروط جداگانه در عقدنامه خود درج کند تا با خیال آسوده‌تری به فعالیت‌های اجتماعی و پیشرفت فردی خود بپردازد .
حق تعیین محل سکونت و حق سفر طبق قانون، زن باید در منزلی که شوهر انتخاب می‌کند، سکونت داشته باشد. اما این حق نیز مانند موارد دیگر، قابل واگذاری به زن است . با درج "شرط تعیین مسکن" در عقدنامه، زن می‌تواند محل زندگی مشترک را انتخاب کند. همچنین از آنجایی که خروج از کشور برای زنان متاهل نیازمند اجازه همسر است، می‌توان با شرط ضمن عقد، "حق سفر" یا "حق خروج از کشور" را نیز برای زن در نظر گرفت .