دیه راننده مقصر 1404

تصور کنید در یک لحظه غفلت، حادثه‌ای رخ می‌دهد و شما به عنوان راننده مقصر شناخته می‌شوید. اولین نگرانی شما به طور طبیعی، وضعیت سلامتی و خسارت طرف مقابل است. اما وقتی به خودتان می‌آyید، متوجه می‌شوید که خودتان هم آسیب دیده‌اید. حالا این سوال بزرگ در ذهن شما شکل می‌گیرد: "آیا قانونی برای حمایت از من که مقصر حادثه بوده‌ام، وجود دارد؟ آیا تمام هزینه‌های درمانی و خسارت‌های جسمی‌ام را باید به تنهایی به دوش بکشم؟" این دغدغه، کابوس بسیاری از رانندگان است. خوشبختانه، قوانین در سال‌های اخیر تحولات مهمی داشته‌اند و دیگر راننده مقصر در حوادث رانندگی تنها نیست. در این مقاله به زبان یک وکیل و مشاور حقوقی، تمام زوایای این موضوع را برای شما روشن می‌کنیم.

آیا به راننده مقصر هم دیه تعلق می‌گیرد؟

پاسخ کوتاه و مستقیم به این سوال، هم بله و هم خیر است و این موضوع نیاز به کمی توضیح دارد. از منظر فقهی و حقوقی سنتی، "دیه" به عنوان مجازات مالی برای جبران آسیب به شخص زیان‌دیده (قربانی) تعریف می‌شود و به فردی که عامل و مسبب حادثه بوده، تعلق نمی‌گیرد . اما قانون‌گذار برای جلوگیری از بروز مشکلات سنگین مالی برای راننده مقصر و خانواده او، راهکار دیگری اندیشیده است.

بر اساس قوانین جدید بیمه، به خصوص قانون بیمه اجباری شخص ثالث، پوششی تحت عنوان "بیمه حوادث راننده" به صورت اجباری همراه بیمه‌نامه شخص ثالث صادر می‌شود . این پوشش، خسارت‌های جانی وارد شده به خودِ راننده مقصر را جبران می‌کند. بنابراین، گرچه نام آن به طور دقیق "دیه" نیست، اما در عمل نوعی غرامت است که مبلغ آن بر اساس نرخ دیه کامل انسان محاسبه و پرداخت می‌شود . پس می‌توان گفت راننده مقصر "دیه" به مفهوم کلاسیک آن دریافت نمی‌کند، اما "غرامت آسیب بدنی" معادل نرخ دیه را از شرکت بیمه خود خواهد گرفت.

قانون جدید بیمه راننده مقصر

شاید برایتان جالب باشد که بدانید تا همین چند سال پیش، حمایت قانونی از راننده مقصر بسیار محدود بود. در گذشته، بیمه حوادث راننده فقط در دو حالت فوت یا نقص عضو دائم به راننده مقصر غرامت پرداخت می‌کرد . این یعنی اگر راننده‌ای در تصادف دچار شکستگی‌های متعدد یا جراحات شدید می‌شد اما این آسیب‌ها منجر به نقص عضو دائم نمی‌شد، هیچ هزینه‌ای بابت درمان یا از کار افتادگی موقت خود دریافت نمی‌کرد.

این ضعف قانونی، مشکلات زیادی برای رانندگان و خانواده‌هایشان ایجاد می‌کرد. به همین دلیل، از سال ۱۴۰۱ به بعد، قانون بیمه شخص ثالث اصلاح شد و یک تحول بزرگ رخ داد . طبق قانون جدید، پوشش بیمه حوادث راننده گسترده‌تر شد و علاوه بر فوت و نقص عضو، هزینه‌های پزشکی و دیه جراحات (ارش) را نیز شامل می‌شود . این تغییر به این معناست که اگر راننده مقصر در یک حادثه آسیب ببیند، شرکت بیمه موظف است هزینه‌های درمانی او را پرداخت کرده و در صورت وجود جراحت، غرامت آن را نیز محاسبه و پرداخت کند. این اصلاحیه، یک گام بسیار بزرگ در جهت حمایت از رانندگان محسوب می‌شود.

شرایط دریافت دیه راننده مقصر

دریافت غرامت از محل بیمه حوادث راننده، بدون شرط نیست. راننده مقصر برای اینکه بتواند از این پوشش بیمه‌ای استفاده کند، باید دو شرط اساسی و مهم را داشته باشد:

1. داشتن گواهینامه رانندگی معتبر: راننده باید گواهینامه مجاز و متناسب وسیله نقلیه‌ای که با آن تصادف کرده را داشته باشد . برای مثال، فردی که گواهینامه موتور سیکلت دارد، نمی‌تواند هنگام رانندگی یک خودروی سواری، انتظار دریافت غرامت داشته باشد.

2. داشتن بیمه‌نامه شخص ثالث معتبر: از آنجایی که پوشش حوادث راننده ضمیمه بیمه شخص ثالث است، داشتن یک بیمه‌نامه دارای اعتبار در زمان وقوع حادثه، الزامی است .

در صورتی که راننده مقصر یکی از این دو شرط اصلی را نداشته باشد (مثلاً بدون گواهینامه رانندگی کند یا تاریخ اعتبار بیمه‌نامه‌اش تمام شده باشد)، شرکت بیمه هیچ تعهدی برای پرداخت غرامت به او نخواهد داشت و تمام مسئولیت مالی هزینه‌های درمانی بر عهده خود فرد خواهد بود .

دیه راننده مقصر در سال ۱۴۰۴

هر سال، قوه قضائیه نرخ رسمی دیه را اعلام می‌کند و این مبلغ، پایه محاسبات شرکت‌های بیمه برای پرداخت غرامت قرار می‌گیرد. برای سال ۱۴۰۴، مبلغ دیه به شرح زیر تعیین شده است:

نکته بسیار مهم این است که مبنای محاسبه غرامت برای راننده مقصر، مبلغ دیه در ماه‌های غیرحرام است . یعنی سقف تعهد بیمه حوادث راننده در بیمه‌نامه شما، حداقل معادل یک میلیارد و ششصد میلیون تومان در سال ۱۴۰۴ خواهد بود. حتی اگر حادثه در ماه حرام رخ دهد، محاسبه درصد آسیب بر اساس همین مبلغ پایه صورت می‌گیرد، مگر در حالت فوت که مبلغ ماه حرام پرداخت می‌شود .

چرا دیه راننده مقصر به نرخ روز میباشد؟

این یکی از مهم‌ترین و بهترین ویژگی‌های قانون فعلی است. فرض کنید شما در سال ۱۴۰۲ بیمه‌نامه خود را خریده‌اید و متاسفانه در سال ۱۴۰۴ تصادف می‌کنید. اگر قرار بود شرکت بیمه بر اساس نرخ دیه سال ۱۴۰۲ به شما غرامت بدهد، به دلیل تورم و کاهش ارزش پول، مبلغ دریافتی شما بسیار کمتر از ارزش واقعی خسارتتان بود.

برای جلوگیری از این بی‌عدالتی، قانون‌گذار اصل "یوم‌الاداء" یا "پرداخت به نرخ روز" را estabelecido کرده است . این اصل به این معناست که شرکت بیمه موظف است غرامت شما را بر اساس نرخ دیه در سالی که قرار است پرداخت انجام شود محاسبه کند، نه سالی که بیمه‌نامه را خریده‌اید یا سالی که تصادف کرده‌اید . این موضوع توسط رای وحدت رویه دیوان عالی کشور نیز تایید شده و اکنون به یک رویه قانونی قطعی تبدیل شده است که از حقوق زیان‌دیدگان در برابر تورم محافظت می‌کند .

نحوه محاسبه غرامت راننده مقصر توسط شرکت بیمه و پرداخت آن

فرآیند محاسبه و پرداخت غرامت به راننده مقصر، مراحل مشخصی دارد که به ترتیب زیر انجام می‌شود:

مرحله اول: تشکیل پرونده و ارائه مدارک

پس از وقوع حادثه و انجام اقدامات اولیه توسط پلیس، شما یا بستگانتان باید برای دریافت غرامت به شرکت بیمه مراجعه کرده و مدارک لازم را تحویل دهید. این مدارک بسته به اینکه حادثه منجر به جرح شده یا فوت، متفاوت است.

مدارک لازم در صورت جرح و نقص عضو :

• اصل و کپی بیمه‌نامه شخص ثالث خودرو

• کپی گواهینامه رانندگی راننده مقصر

• کپی کارت ملی و شناسنامه راننده

• کپی کارت خودرو

• گزارش اولیه پلیس و کروکی تصادف (در صورت وجود)

• اوراق بازجویی و سایر مستندات پرونده قضایی

• تمام مدارک پزشکی و بیمارستانی شامل صورتحساب‌ها

• گزارش و نظریه نهایی پزشکی قانونی که در آن درصد دقیق آسیب‌ها مشخص شده است.

مدارک لازم در صورت فوت راننده مقصر :

• علاوه بر مدارک خودرو و راننده، موارد زیر نیز لازم است:

• گواهی فوت

• جواز دفن

• گزارش معاینه جسد

• گواهی انحصار وراثت (برای مشخص شدن ورثه قانونی)

• کپی کارت ملی و شناسنامه تمام ورثه

مرحله دوم: محاسبه مبلغ غرامت

پس از تکمیل پرونده، کارشناس بیمه مبلغ نهایی غرامت را محاسبه می‌کند. این محاسبه به دو شکل صورت می‌گیرد:

1. در صورت جرح یا نقص عضو: کارشناس بیمه، درصد یا درصدهای تعیین شده در گزارش پزشکی قانونی را در مبلغ دیه کامل در ماه غیرحرام سال پرداخت (در سال ۱۴۰۴ معادل ۱.۶ میلیارد تومان) ضرب می‌کند.

• فرمول: مبلغ غرامت = (درصد آسیب از سوی پزشکی قانونی) × (مبلغ دیه کامل در ماه غیرحرام)

• مثال: اگر پزشکی قانونی برای شما ۱۰ درصد نقص عضو و ۵ درصد ارش (دیه جراحت) تعیین کند، مجموعاً ۱۵ درصد دیه به شما تعلق می‌گیرد. محاسبه آن در سال ۱۴۰۴ به این شکل است: ۲۴۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان = ۰.۱۵ × ۱,۶۰۰,۰۰۰,۰۰۰

2. در صورت فوت: در صورتی که راننده مقصر فوت کند، مبلغ کامل دیه به ورثه قانونی او پرداخت می‌شود. اگر فوت در ماه غیرحرام باشد، ۱.۶ میلیارد تومان و اگر در ماه حرام باشد، ۲.۱۳۳ میلیارد تومان (در سال ۱۴۰۴) پرداخت خواهد شد .

مرحله سوم: پرداخت خسارت

طبق قانون، شرکت بیمه موظف است پس از دریافت کامل مدارک، حداکثر ظرف مدت ۲۰ الی ۳۰ روز، خسارت را به فرد زیان‌دیده یا ورثه او پرداخت نماید .