چگونه سند خود را از دادگاه پس بگیریم؟
تصور کنید یکی از نزدیکان شما دچار مشکل حقوقی می‌شود و برای آزادی موقت او، شما با نگرانی سند خانه یا دارایی ارزشمند خود را گرو می‌گذارید. روزها و ماه‌های دلهره‌آور سپری می‌شوند و سرانجام پرونده به پایان می‌رسد. نفس راحتی می‌کشید، اما یک دغدغه بزرگ جدید در ذهن شما شکل می‌گیرد: «حالا چگونه باید سندم را پس بگیرم؟» این سوال، که سرشار از اضطراب است، برای بسیاری از افراد پیش می‌آید. مسیر بازپس‌گیری دارایی از مراجع قضایی گاهی می‌تواند مانند یک هزارتوی پیچیده به نظر برسد. اما جای نگرانی نیست. این نوشته مانند یک راهنما، قدم به قدم شما را در این مسیر همراهی می‌کند تا با آگاهی کامل، برای بازگرداندن وثیقه خود اقدام کنید.
وثیقه چیست و چرا به آن نیاز پیدا می‌کنیم؟
پیش از هر چیز، بهتر است بدانیم وثیقه دقیقا چیست. وثیقه یک مال یا دارایی است که برای آزادی موقت فردی که اتهامی متوجه اوست، به مرجع قضایی سپرده می‌شود. در واقع، این دارایی به نوعی حضور متهم در جلسات دادگاه و اجرای تعهدات او را پشتیبانی می‌کند. اگر در نهایت فرد گناهکار شناخته شود و برای اجرای حکم حاضر نشود، ممکن است وثیقه ضبط شود. میزان و نوع وثیقه به اتهام فرد و تصمیم قاضی پرونده بستگی دارد.
انواع مختلفی از دارایی‌ها می‌توانند به عنوان وثیقه استفاده شوند که برخی از آن‌ها عبارتند از:
-
وجه نقد: مبلغی پول که به حساب دادگستری واریز می‌گردد.
-
ضمانت‌نامه بانکی: یک تعهد بانکی برای پرداخت مبلغ مشخص شده.
-
اموال غیرمنقول: مانند سند یک ملک مسکونی، تجاری یا زمین.
-
اموال منقول: مانند وسیله نقلیه که البته باید توقیف شود.
شرایط لازم برای دریافت وثیقه
چه زمانی می‌توانیم برای پس گرفتن وثیقه اقدام کنیم؟ این مهم‌ترین سوال است. شما نمی‌توانید هر زمان که خواستید وثیقه را پس بگیرید. ابتدا باید یکی از شرایط قانونی زیر محقق شود:
۱.صدور حکم قطعی و پایان ماجرا: روند بررسی پرونده باید به طور کامل تمام شده و حکم نهایی صادر شده باشد.
تبرئه متهم: اگر فرد از اتهام وارد شده تبرئه شود، می‌توانید برای استرداد وثیقه اقدام کنید.
محکومیت متهم: اگر فرد محکوم شود، ابتدا باید خود را برای اجرای حکم به واحد اجرای احکام معرفی کند. پس از معرفی او، شما به عنوان صاحب وثیقه می‌توانید درخواست خود را ثبت کنید.
صدور قرار منع تعقیب: گاهی اوقات مقام قضایی به این نتیجه می‌رسد که دلایل کافی برای ادامه تحقیقات علیه متهم وجود ندارد و قرار منع تعقیب صادر می‌کند. در این حالت نیز چون پرونده مختومه می‌شود، می‌توانید وثیقه را پس بگیرید.
۲.معرفی متهم پیش از صدور حکم: در شرایطی، ممکن است متهم تصمیم بگیرد پیش از صدور حکم نهایی، خود را برای بازداشت موقت معرفی کند. در این صورت هم امکان آزادسازی وثیقه وجود دارد.
۳.جایگزینی وثیقه: صاحب وثیقه می‌تواند با موافقت مقام قضایی، یک وثیقه معادل دیگر را جایگزین وثیقه فعلی کند.
مراحل قانونی و گام به گام پس گرفتن وثیقه
وقتی یکی از شرایط بالا ایجاد شد، باید یک مسیر اداری و قانونی مشخص را طی کنید. این مسیر شاید در نگاه اول کمی دلهره‌آور باشد، اما اگر قدم به قدم پیش بروید، کار دشواری نخواهد بود.
گام اول: جمع‌آوری مدارک لازم پیش از هر اقدامی، مطمئن شوید که تمام مدارک مورد نیاز را آماده کرده‌اید. نقص در مدارک می‌تواند روند کار شما را طولانی کند. مدارک اصلی معمولاً شامل موارد زیر است:
-
مدارک هویتی: کپی کارت ملی و شناسنامه شخصی که وثیقه به نام اوست (وثیقه‌گذار).
-
اسناد مربوط به وثیقه: کپی سند ملک، فیش واریز وجه نقد یا ضمانت‌نامه بانکی.
-
رأی قطعی دادگاه: کپی حکم نهایی دادگاه که نشان‌دهنده مختومه شدن پرونده است (مانند حکم برائت).
-
درخواست کتبی: یک نامه رسمی برای درخواست استرداد وثیقه.
-
مدارک تکمیلی: در صورت استفاده از وکیل، وکالت‌نامه او و در صورت فوت وثیقه‌گذار، گواهی انحصار وراثت.
گام دوم: تنظیم درخواست کتبی شما باید یک درخواست رسمی و کتبی (که به آن لایحه استرداد وثیقه هم گفته می‌شود) تنظیم کنید. در این درخواست باید اطلاعات زیر به صورت دقیق ذکر شود:
-
مشخصات کامل وثیقه‌گذار و متهم.
-
شماره پرونده و نام شعبه دادگاه.
-
نوع و مشخصات دقیق وثیقه.
-
دلیل درخواست (مثلاً صدور حکم برائت).
گام سوم: ثبت و پیگیری درخواست پس از آماده کردن مدارک و تنظیم درخواست، باید آن را به مرجع قضایی مربوطه تحویل دهید. این کار را می‌توانید از چند طریق انجام دهید:
-
مراجعه حضوری: به دفتر شعبه‌ای که قرار وثیقه را صادر کرده است مراجعه کنید.
-
دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: درخواست خود را از این طریق ثبت نمایید.
-
سامانه ثنا: بهترین و سریع‌ترین روش، ثبت درخواست از طریق سامانه ثنا (adliran.ir) است.
پس از ثبت، یک کد رهگیری به شما داده می‌شود که می‌توانید وضعیت درخواست خود را از طریق آن پیگیری کنید.
گام چهارم: بررسی قاضی و صدور دستور درخواست شما به دست قاضی پرونده می‌رسد. قاضی مدارک را بررسی می‌کند و در صورتی که همه چیز صحیح باشد و مانع قانونی وجود نداشته باشد، دستور رفع توقیف و بازگرداندن وثیقه را صادر می‌کند.
گام پنجم: دریافت نهایی وثیقه این آخرین مرحله و شیرین‌ترین بخش ماجراست.
-
اگر وثیقه وجه نقد بوده: مبلغ به حسابی که معرفی کرده‌اید واریز می‌شود.
-
اگر سند ملکی بوده: نامه رفع توقیف به اداره ثبت اسناد فرستاده می‌شود تا سند شما آزاد شود. سپس اصل سند را تحویل می‌گیرید.
پس گرفتن انواع خاص وثیقه
گرچه اصول کلی یکسان است، اما برای برخی از انواع وثیقه نکات خاصی وجود دارد.
پس گرفتن ضمانت فیش حقوقی
اگر ضامن شخصی از طریق فیش حقوقی خود شده‌اید، زمانی می‌توانید برای پس گرفتن آن اقدام کنید که فرد ضمانت‌شونده به تمام تعهدات خود عمل کرده باشد. پس از قطعی شدن حکم، باید یک درخواست کتبی به شعبه مربوطه بدهید و مشخصات خودتان، متهم و شماره پرونده را ذکر کنید. مراحل کلی، شبیه به سایر وثیقه‌هاست و شامل تنظیم درخواست، ثبت و پیگیری آن می‌شود.
پس گرفتن سند وثیقه زندانی
برای آزاد کردن سند ملکی که برای یک زندانی به وثیقه گذاشته‌اید، باید حتما منتظر صدور حکم قطعی بمانید. اگر متهم تبرئه شد یا قرار منع تعقیب برای او صادر گشت، می‌توانید درخواست آزادسازی سند را ثبت کنید. اگر هم محکوم شد، ابتدا باید خود را به اجرای احکام معرفی کند و سپس شما مراحل قانونی را برای پس گرفتن سند طی خواهید کرد. نگهداری از رسید وثیقه اهمیت زیادی دارد، چون ممکن است برای پس گرفتن سند به آن احتیاج پیدا کنید.
استرداد وثیقه خروج از کشور (ویژه مشمولان سربازی)
مردانی که هنوز خدمت سربازی را انجام نداده‌اند و معافیت تحصیلی دارند، برای خروج از کشور باید وثیقه بگذارند. این وثیقه معمولاً وجه نقد یا ضمانت‌نامه بانکی است و مبلغ آن بسته به نوع سفر (علمی، زیارتی، سیاحتی) متفاوت است.
برای پس گرفتن این وثیقه، فرد مشمول باید حتما پس از بازگشت به کشور، ورود خود را در یکی از دفاتر پلیس +۱۰ ثبت کند. اگر این کار در زمان مقرر انجام نشود، وثیقه به نفع دولت ضبط خواهد شد و فرد ممکن است برای مدتی ممنوع‌الخروج شود.
چالش‌های مسیر پس گرفتن وثیقه
گاهی اوقات این فرآیند ممکن است با مشکلاتی روبرو شود که بهتر است از قبل با آن‌ها آشنا باشید:
-
تاخیر در رسیدگی: شلوغی شعب قضایی گاهی باعث می‌شود بررسی درخواست شما کمی زمان‌بر شود.
-
پیچیدگی‌های قانونی: عدم آشنایی با اصطلاحات و رویه‌های حقوقی می‌تواند افراد را سردرگم کند.
-
هزینه‌ها: ممکن است برای کارهایی مثل کارشناسی سند یا هزینه‌های دفتری، مبالغی را بپردازید.
-
توقیف وثیقه برای بدهی دیگر: گاهی ممکن است وثیقه به دلیل وجود جریمه‌های پرداخت‌نشده یا بدهی‌های دیگر همچنان در توقیف بماند.
کمک گرفتن از یک وکیل یا مشاور حقوقی می‌تواند بسیاری از این چالش‌ها را برای شما هموار کند و از اتلاف وقت و انرژی جلوگیری نماید.
فاصله زمانی صدور نامه استرداد تا دریافت وثیقه چقدر است؟
این سوال بسیاری از افراد است. یک پاسخ قطعی و یکسان برای همه پرونده‌ها وجود ندارد. اما به طور کلی، پس از صدور دستور قاضی، فرآیندهای اداری آن بین
یک هفته تا یک ماه ممکن است طول بکشد. البته در مواردی که وثیقه وجه نقد است و از طریق سامانه ثنا اقدام می‌شود، این زمان می‌تواند کوتاه‌تر باشد و گاهی طی دو هفته انجام شود.