مقدمه
همگی ما گاهی در شرایطی قرار می‌گیریم که خشم و عصبانیت بر رفتارمان سایه می‌اندازد. ممکن است همین واکنش‌های لحظه‌ای، کلماتی خارج از عرف را به ذهنمان برساند و ما را هل دهد تا دست به کارهایی بزنیم که تبعات قانونی سنگینی می‌آورند. یکی از این رفتارها، فحاشی پیامکی است؛ پدیده‌ای که در دنیای تلفن همراه و شبکه‌های اجتماعی، بسیاری از افراد را درگیر می‌کند. شاید فردی از روی عصبانیت یک متن زننده ارسال کند و گمان ببرد تنها یک تُندگویی ساده است، اما همین کار برخلاف قوانین بوده و می‌تواند مجازات در پی داشته باشد.

در این مطلب، می‌خواهیم به‌زبان خیلی ساده سراغ جزئیات جرم فحاشی پیامکی برویم. در پایان، خواننده درک می‌کند که این کار چه عواقبی دارد، چگونه می‌توان شکایت کرد و قانون چه برخوردی انجام می‌دهد. همچنین، برای افرادی که قربانی چنین جرمی شده‌اند نمونه شکواییه‌ای خواهیم آورد تا مرحله طرح شکایت روشن شود. پس اگر به‌تازگی بر اثر یک جر‌و‌بحث کوتاه با فردی درگیری پیامکی پیدا کرده‌اید، یا کسی برای شما جملات توهین‌آمیز فرستاده است، حتما تا آخر همراه ما بمانید

مجازات فحاشی پیامکی

در دنیای امروز، تلفن‌های هوشمند در دسترس عموم قرار دارند. ارسال پیامک و پیام‌های مجازی آسان شده و افراد در کمترین زمان، متون مختلفی ردوبدل می‌کنند. اما زمانی که عصبانیت یا اختلافی پیش می‌آید، برخی از واژگان بسیار تند ردوبدل می‌شود. در قانون، این رفتار تحت عنوان «فحاشی و توهین» قابل پیگیری است.

مجریان قانون، فرستنده چنین پیام‌هایی را قابل تعقیب می‌دانند. فحاشی پیامکی ممکن است دو حالت داشته باشد:

1. فحش عادی یا توهین ساده که در بند عمومی قانون آمده است.

2. فحاشی ناموسی که در بسیاری از موارد، شکل قذف دارد و قانون نسبت به آن سخت‌گیرانه‌تر عمل می‌کند.

در ادامه، نخست به جرم فحاشی ناموسی در پیامک سری می‌زنیم و توضیح می‌دهیم یک متن توهین‌آمیز چه تبعاتی دارد. همچنین، بررسی خواهیم کرد که ارسال پیام زننده از طریق پیامک و فحاشی رو در رو چه تفاوتی دارد.

جرم فحاشی ناموسی در پیامک

هنگامی که فردی در متن ارسالی، الفاظ ناموسی و رکیک را وارد کند و مواردی مانند متهم کردن یک شخص به روابط نامشروع را مطرح نماید، موضوع فحاشی ناموسی شکل می‌گیرد. در نگاه قانون، اگر عبارت‌های ارسال‌شده به حد قذف برسد (مثلاً نسبت دادن زنا یا لواط به فردی)، مجازات آن بسیار سخت‌تر خواهد بود.

اساساً، فحاشی ناموسی بیشتر هنگامی صورت می‌گیرد که فرد خشمگین قصد تحقیر شخص مقابل را دارد. این‌گونه جملات به آبروی فرد لطمه می‌زند و قانون نمی‌تواند از چنین رفتاری چشم‌پوشی کند. در صورت اثبات جرم، فرستنده پیامکی که شامل توهین ناموسی باشد ممکن است به شلاق حدی (80 ضربه) یا گاه حبس از شش ماه تا سه سال محکوم شود.

البته اگر واژگان ارسال‌شده به‌شکل توهین ساده باشد، مجازات قدری سبک‌تر در نظر گرفته می‌شود. اما توهین‌های ناموسی که به‌طور مستقیم آبروی فرد را هدف قرار دهد، شبیه قذف تلقی شده و دارای مجازات جداگانه است.

لازم است تأکید شود که تشخیص «ناموسی بودن» یا «قذف» بودن یک فحش، به متن دقیق پیام بستگی دارد. قاضی پرونده متن ارسال‌شده را می‌خواند و ارزیابی می‌کند که آیا این توهین صرفاً رکیک است یا «اتهام» با معنای خاصی مطرح‌شده است.

تفاوت فحاشی رودررو با پیامکی

ممکن است در نگاه اول تصور شود که فحاشی هنگام رویارویی مستقیم خیلی جدی‌تر به‌نظر می‌رسد. اما حقیقت آن است که در سطح قانون، ابزار ارتکاب جرم تفاوت قابل توجهی در اصل جرم ایجاد نمی‌کند.

اگر از طریق پیامک به شخصی الفاظ رکیک نسبت داده شود، اصل عمل همان توهین است. چه رودررو، چه در یک تماس تلفنی، چه در یک بساط پیامکی یا مکالمه آنلاین، جرم رخ داده است. گرچه در مواردی، اثبات فحاشی رودررو به شاهد یا مدرک نیاز دارد، اما در فحاشی پیامکی، پرینت پیامک‌ها خود یک مدرک مکتوب است.

مراجع قضایی، پیامک دریافتی را به کمک استعلام از مخابرات یا سایر سامانه‌های ارتباطی بررسی می‌کنند و در صورت ردیابی شماره ارسال‌کننده، فرد مقصر شناسایی می‌شود. این امر باعث می‌شود که اثبات ارتکاب جرم فحاشی پیامکی گاه ساده‌تر پیش برود.

پیگیری مجازات جرم فحاشی پیامکی

فردی که قربانی این جرم می‌شود، می‌تواند از دادسرا یا پلیس فتا بخواهد موضوع را پیگیری کند. به‌طور کلی، در صورت مزاحمت پیامکی ساده (بدون توهین یا فحاشی)، مخابرات اخطاری برای مالک خط ارسال می‌کند و در مرحله‌های بعدی ممکن است خط تلفن مسدود شود.

اما اگر توهین‌های جدی‌تر رخ دهد، موضوع در دادسرا مورد بررسی قرار می‌گیرد و می‌تواند به دادگاه کیفری دو ارجاع شود. در این مسیر، ارائه شواهد (مانند تصاویر پیامک‌ها) و گزارش مخابرات اهمیت دارد.

هر فردی که قربانی این وضعیت است، می‌تواند نزد وکیل پایه یک دادگستری برود و شکواییه‌ای تنظیم کند. البته بعضی افراد ترجیح می‌دهند بدون وکیل عمل کنند، اما برخورد آگاهانه باعث می‌شود روند طی شده دقیق‌تر دنبال شود.

جریمه نقدی فحاشی چقدر است؟

علاوه بر مجازات شلاق یا حبس که ممکن است برای فحاشی صادر شود، در بسیاری از موقعیت‌ها، جریمه نقدی هم در نظر می‌گیرند. اگر توهین از نوع غیر قذف باشد، بر اساس مقررات موجود، مرتکب ممکن است از پنجاه هزار ریال تا یک میلیون ریال محکوم شود. البته قانون جدید، جریمه‌ها را در چارچوب‌هایی دیگر آورده و جزای نقدی با توجه به نرخ روز لحاظ می‌شود.

طبق قواعد مربوط به کاهش حبس‌های تعزیری، ممکن است شلاق جای خود را به جزای نقدی درجه شش بدهد. امروزه این میزان می‌تواند از بیست میلیون تا هشتاد میلیون ریال هم برسد. البته عدد دقیق را قاضی تعیین می‌کند.

نحوه اثبات جرم فحاشی پیامکی

سوالی که بسیاری از افراد دارند، این است که آیا صرف داشتن اسکرین‌شات یا نسخه‌ای از متن پیامک کافی است یا خیر. برای اثبات جرم در دادگاه، باید قاضی بتواند به یقین برسد که این پیام واقعاً از سمت فرد متهم ارسال شده است.

رایج‌ترین روش این است که قاضی پرونده دستور استخراج پرینت پیامک‌ها را صادر کند و تحلیل کند خط چه کسی بوده است. اگر صاحب خط، همین شماره را اعتبارسنجی نکرده باشد و مثلاً خط در اختیار فرد دیگری قرار گرفته باشد، فرستنده همچنان مسئول است زیرا در عمل، نشان می‌دهد او کنترل سیم‌کارت را داشته است.

همچنین، در برخی از پرونده‌ها ممکن است محتوای پیامک پشتوانه شهادت شهود هم داشته باشد. اما قوی‌ترین مدرک همان پرینت رسمی از سوی شرکت مخابرات است که نشان می‌دهد دقیقاً چه محتوایی توسط چه شماره‌ای ارسال شده است.

جرم فحاشی پیامکی چیست

هنگامی که قانون درباره فحاشی صحبت می‌کند، منظور توهین یا تحقیر فردی دیگر از راه کلماتی رکیک است. حال اگر این الفاظ رکیک توسط پیامک ارسال شوند، جرم فحاشی پیامکی رخ داده است.

در جرایم پیامکی، هدف قانون‌گذار آن است که فردی از طریق خط تلفن همراه یا هر سیستم پیام‌رسانی، رفتاری را انجام می‌دهد که حیثیت مخاطب آسیب می‌بیند. عامل این آسیب ممکن است در جریان یک مشاجره لفظی کلماتی بنویسد که آبروی شخص مقابل زیر سوال برود.

تشخیص فحاشی پیامکی، در وهله نخست براساس محتوای ارسال‌شده صورت می‌گیرد. اگر متن حاوی توهین ساده باشد، در ماده 608 قانون مجازات اسلامی دسته‌بندی می‌شود. اگر هم مضمون پیامک به شکل نسبت دادن عمل زنا یا لواط باشد، به‌عنوان قذف مطرح می‌شود و مجازات آن حالت خاصی پیدا می‌کند.

در مجموع، می‌توان گفت جرم فحاشی پیامکی همان توهین و به‌کارگیری کلمات رکیک است که از طریق ابزار پیام‌رسان اجرا می‌شود.

حکم مجازات فحاشی پیامکی

حکم مجازات فحاشی پیامکی بسته به نوع جرم و الفاظ به‌کار رفته تفاوت دارد:

1. فحاشی ساده: در صورتی که محتوای پیامک الفاظ زشت باشد اما پای قذف در میان نباشد، قانون مجازات اسلامی تا حداکثر 74 ضربه شلاق و جریمه نقدی را مطرح کرده است. با توجه به قانون کاهش حبس‌های تعزیری، ممکن است در عمل اغلب حالت‌های فحاشی ساده به پرداخت جریمه نقدی منجر شود.

2. قذف در پیامک: وقتی کسی در پیام ارسالی خود، زنا یا لواط را به مخاطب نسبت می‌دهد یا الفاظی به‌کار می‌برد که همین معنا را القا کند، قذف اتفاق افتاده است. جریمه این موضوع طبق قانون، 80 ضربه شلاق حدی است. گاه نیز حبس شش ماه تا سه سال در نظر می‌گیرند.

3. توهین مخصوص به مقامات بلندپایه: قانون برای توهین به برخی مقام‌ها یا کارمندان دولتی، حکم جداگانه‌ای دارد. اگر توهین پیامکی به اشخاص مطرح در دولت یا نظام رسمی صورت بگیرد، ممکن است فرستنده هم به حبس و هم به جزای نقدی محکوم شود.

در هر صورت، این‌که در نهایت دادگاه چه رایی صادر کند، بسته به ادله و مدارک و میزان توهین دارد. قدرت کلمات رکیک، تعداد دفعات و سابقه فرد، همگی تاثیرگذار است.

نحوه شکایت و رسیدگی به جرم فحاشی پیامکی

برای شکایت از فردی که فحاشی پیامکی انجام داده، ابتدا باید شاکی دست‌به‌کار شود. گاهی اشخاص در اثر هیجان اولیه، آن پیام‌ها را پاک می‌کنند یا از یاد می‌برند. بهترین مسیر برای آغاز این روند چنین است:

1. نگه‌داشتن همه شواهد: پیامک یا اسکرین‌شات از چت را پاک نکنید. نگهداری این موارد به‌عنوان مدرک ضروری است.

2. ثبت شکوائیه در دفتر خدمات الکترونیک قضایی: شخص شاکی باید در سامانه ثنا ثبت نام کند و از طریق یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، یک شکواییه تنظیم نماید. در این شکواییه، تاریخ و محتوای فحاشی توضیح داده می‌شود.

3. ارجاع پرونده به دادسرا: بعد از ثبت شکواییه، پرونده به دادسرا ارسال می‌شود تا تحقیقات صورت گیرد. دادسرا با بررسی گزارش مخابرات یا پلیس فتا متوجه خواهد شد که شماره ارسال‌کننده به چه فردی تعلق دارد و پیام حاوی چه کلماتی بوده است.

4. تحقیقات دادسرا: ممکن است فرد متهم برای پاسخگویی فراخوان شود. دادسرا بررسی می‌کند آیا این شخص مالک قانونی خط تلفن است یا فردی دیگر از خط سوءاستفاده کرده است.

5. ارجاع موضوع به دادگاه: اگر دادسرا تشخیص دهد جرم اتفاق افتاده، پرونده را همراه کیفرخواست راهی دادگاه کیفری دو می‌کند. در آن‌جا، روند رسیدگی کامل می‌شود و قاضی حکم صادر می‌نماید.

6. امکان اعتراض: اگر شاکی یا متهم به حکم رضایت نداشته باشند، می‌توانند در فاصله زمانی مشخص، درخواست تجدیدنظر کنند.

نمونه شکواییه فحاشی پیامکی

فرض کنید فردی از طریق پیامک به شما الفاظ رکیکی نسبت داده و عباراتی ناموسی قلمی کرده است. ممکن است نمونه شکواییه زیر برایتان مفید باشد. در یک شکواییه معمولی، اطلاعات زیر لازم است:

عنوان شکواییه: فحاشی و توهین پیامکی

موضوع و شرح شکواییه:

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب …

احتراماً اینجانب …، شکایت خود را نسبت به شخصی مطرح می‌کنم که طی پیامک‌های متعدد، الفاظ رکیک و ناموسی خطاب به من بیان کرده است. این پیام‌ها در تاریخ … از شماره تلفن … دریافت شد. محتوای این پیام‌ها به نوعی است که آبروی اینجانب در معرض خدشه قرار گرفته است.

عبارت‌های زننده و رکیک به‌کار رفته، نشانگر قصد توهین است بخشی از متن پیام‌ها (یا تصویر آنها) پیوست این شکواییه است.

خواهشمندم طبق مقررات، پیگیری لازم انجام شود و فرستنده پیام‌ها به مجازات قانونی برسد.

با احترام
نام و نام خانوادگی شاکی
تاریخ و امضا

ضمائم:

• تصویر پیامک یا پرینت آن

• استعلام احتمالی از مخابرات

• مدارک شخصی (کارت ملی شاکی)

• هر شهادت دیگری که بتواند نشان دهد خط در کنترل چه کسی بوده است

به‌طور کلی، توصیه می‌شود در متن شکواییه، جزئیات مهم مانند تاریخ و ساعت ارسال پیامک‌ها، شماره سیم‌کارت ارسال‌کننده و عباراتی که فرستاده شده، به‌صورت شفاف درج شود.

نکته پایانی درباره نمونه شکواییه

گرچه همین فرم کلی قابل استفاده است، اما در برخی پرونده‌ها نیاز است جزئیات بیشتری اضافه شود و احتمالات مربوط به سوء استفاده دیگران از سیم‌کارت هم مطرح گردد. اگر بخواهید دقیق‌تر گام بردارید، از افراد متخصص در امور کیفری کمک بگیرید.

جمع‌بندی و سخن نهایی

فحاشی پیامکی یک پدیده رایج در جامعه امروز است. بسیاری تصور می‌کنند می‌توانند آزادانه هر کلمه‌ای را در تلفن همراه خود بنویسند و برای دیگری ارسال کنند. اما قانون آن‌قدرها هم آسان نمی‌گیرد. اگر کسی در پیام‌هایش توهین ناموسی یا حتی توهینی کمتر از قذف بیان نماید، ممکن است با جریمه نقدی، حبس یا شلاق روبه‌رو شود.

برای یک خواهان که می‌خواهد حقش را مطالبه کند، برداشتن چند گام ساده کافی است. ثبت شکواییه در دفتر خدمات قضایی، الصاق مدارک لازم، مراجعه به دادسرا و نهایتاً دادگاه. اگر سند پیامک وجود داشته باشد، کار سریع‌تر پیش می‌رود.

از سوی دیگر، افرادی که تحت هیجان دست به ارسال این‌گونه پیام‌ها می‌زنند، بهتر است قبل از نوشتن حرفی نسنجیده، خونسردی پیشه کنند. چراکه قانون در برابر چنین توهینی انعطاف چندانی نشان نمی‌دهد و معمولاً آن را نوعی رفتار مجرمانه می‌بیند.

همچنین اگر الفاظ بیان‌شده شائبه اتهام زنا یا لواط داشته باشد، مجازات فرد حتی شدیدتر است. این مورد نشان می‌دهد که ارسال پیام‌های رکیک ممکن است تا چه اندازه دردسر ایجاد کند.

در نهایت، بهتر است بدانیم کنترل رفتار و گفتار موجب حفظ شأن انسانی می‌شود و از سویی مانع پرونده‌های قضایی و رفت‌وآمد در دادگاه خواهد شد. هر پیامی که خلاصه‌ای از خشم را در خود دارد، ممکن است در آینده عواقبی پیش بیاورد.

هر زمان که مشاجره‌ای داشتید، بهترین اقدام سکوت و دوری کردن از الفاظ ناپسند است. راه حقوقی برای حل اختلاف همیشه طاقت‌فرساتر از گفتگوی منطقی است. اگر ناچار به اقدام قضایی شدید، فراموش نکنید که یک فرد متخصص در حوزه حقوق کیفری می‌تواند در روند رسیدگی، کمکتان کند؛ زیرا پیگیری چنین پرونده‌هایی نیازمند مهارت و تسلط بر رویه دادگاه است.

امید است با شناخت قانون، از رفتارهای حساس جلوگیری نماییم و اگر روزی ناآگاهانه درگیر این موضوع شدیم، بدانیم از چه طریقی باید شکایت کنیم تا حق پایمال نشود.