پدر قبل پدربزرگ فوت کرد: آیا با قانون نیابت ارث می‌برم؟

خیر، شما نمی‌توانید سهم‌الارثی از پدربزرگ خود مطالبه کنید. زیرا شرط اصلی ارث بردن، زنده بودن وارث در زمان فوت مورث است و پدر شما قبل از پدربزرگتان فوت کرده‌اند. همچنین، با وجود عموها و عمه‌های شما که فرزندان در قید حیات پدربزرگ محسوب می‌شوند، نوه (شما) ارث نمی‌برد.

بررسی تخصصی و قانونی

بر اساس قوانین ارث در جمهوری اسلامی ایران، شرایط و طبقات ارث به شرح زیر است که پاسخ سوال شما را روشن می‌سازد:

• شرط حیات وارث:

  • مهم‌ترین شرط برای ارث بردن، زنده بودن وارث در زمان فوت مورث است. ماده ۸۶۷ قانون مدنی صراحتاً بیان می‌کند که "ارث به موت حقیقی یا به موت فرضی مورث تحقق پیدا می‌کند." این بدان معناست که اگر فردی (در اینجا پدر شما) قبل از مورث (پدربزرگ شما) فوت کند، هرگز به عنوان وارث او شناخته نمی‌شود و سهم‌الارثی به او تعلق نمی‌گیرد که بعداً فرزندش بتواند آن را مطالبه کند.
  • پدر شما ۱۰ سال قبل از پدربزرگتان فوت کرده‌اند، بنابراین ایشان هیچ‌گاه وارث پدربزرگ محسوب نشده‌اند.

• طبقات و درجات ارث:

  • ماده ۸۶۲ قانون مدنی وراث را به سه طبقه تقسیم می‌کند:
    • طبقه اول: پدر، مادر، اولاد و اولادِ اولاد (فرزندان و نوه‌ها).
    • طبقه دوم: اجداد، برادر، خواهر و اولاد آنها.
    • طبقه سوم: اعمام (عموها)، عمات (عمه‌ها)، اخوال (دایی‌ها)، خالات (خاله‌ها) و اولاد آنها.
  • ماده ۸۶۳ قانون مدنی تصریح دارد که "وراث طبقه بعد وقتی ارث می‌برند که از وراث طبقه قبل کسی نباشد."
  • ماده ۸۶۴ قانون مدنی نیز بیان می‌کند که "از هر یک از طبقات سه گانه فوق در صورتی که چند نفر وارث باشند، اشخاصی که به مورث نزدیکترند ارث می‌برند و اشخاص دورتر ارث نمی‌برند."

• عدم شمول قانون نیابت (قائم‌مقامی) در این مورد:

  • اصطلاح "نیابت" یا قائم‌مقامی در ارث (که در ماده ۹۲۱ قانون مدنی به آن اشاره شده است) به این معناست که اگر متوفی فرزندانی داشته باشد و یکی از آن فرزندان قبل از او فوت کرده باشد، اولادِ آن فرزند فوت شده (نوه‌ها) به جای پدر یا مادر خود ارث می‌برند.
  • اما این قاعده یک شرط اساسی دارد: این نیابت تنها در صورتی محقق می‌شود که هیچ فرزند در قید حیات دیگری از مورث (پدربزرگ شما) وجود نداشته باشد یا اینکه همه فرزندان مورث فوت کرده باشند.
  • در مورد شما، پدربزرگتان دارای فرزندان در قید حیات (عموها و عمه‌های شما) هستند. این عموها و عمه‌ها در طبقه اول و درجه اول وراث پدربزرگ قرار دارند و به دلیل نزدیکی به مورث، مانع ارث بردن شما (به عنوان نوه) می‌شوند. به عبارت دیگر، تا زمانی که فرزندان مستقیم پدربزرگ (عموها و عمه‌های شما) در قید حیات هستند، شما به عنوان نوه نمی‌توانید از پدربزرگ ارث ببرید، حتی اگر پدرتان قبل از پدربزرگ فوت کرده باشد.

جمع‌بندی: با توجه به دلایل فوق، از آنجا که پدر شما قبل از پدربزرگتان فوت کرده‌اند و پدربزرگتان نیز فرزندان در قید حیات (عموها و عمه‌های شما) دارند، شما نمی‌توانید از پدربزرگ خود ارث ببرید. این تحلیل بر اساس قوانین جاری جمهوری اسلامی ایران و رویه قضایی موجود ارائه شده است.