فریب زوج و انتقال اموال: آیا بطلان معاملات صوری ممکن است؟

بله، امکان طرح دعوای ابطال معاملات صوری یا معامله به قصد فرار از دین وجود دارد و با توجه به سابقه توقیف قبلی و فریب زوجه، شانس موفقیت شما در این دعوا بالاست. اقدامات قبلی شما برای توقیف اموال، دلیل محکمی بر وجود دین و آگاهی زوج از آن است و فریب شما برای رفع توقیف، قرینه قوی بر قصد فرار از دین و صوری بودن معاملات بعدی به شمار می‌رود.

بررسی تخصصی و قانونی

با توجه به شرح حال شما، وضعیت حقوقی به شرح زیر قابل تحلیل است:

• مبنای قانونی دعوا:

  • ابطال معامله به قصد فرار از دین: این دعوا بر اساس ماده ۲۱۸ قانون مدنی (و مواد مرتبط در قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی) مطرح می‌شود. برای اثبات آن، باید نشان دهید که زوج با علم به وجود دین (مهریه، نفقه یا سایر حقوق مالی زوجه) و به قصد محروم کردن شما از دسترسی به اموال، دارایی‌های خود را به دیگری منتقل کرده است.
  • ابطال معامله صوری: این دعوا بر اساس اصول کلی قراردادها و بطلان معاملات فاقد قصد واقعی مطرح می‌شود. در این حالت، طرفین معامله (زوج و برادرش) در واقع قصد انجام معامله واقعی و نقل و انتقال مالکیت را نداشته‌اند و صرفاً ظاهر معامله را ایجاد کرده‌اند.

• تفاوت با جنبه کیفری فرار از دین و رای وحدت رویه:

  • برخی وکلا به رای وحدت رویه دیوان عالی کشور (شماره ۷۳۳ مورخ ۱۳۹۳/۷/۱۵) اشاره کرده‌اند که برای تحقق جرم فرار از دین (موضوع ماده ۲۱ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی)، وجود حکم قطعی محکومیت مالی ضروری است.
  • نکته مهم: این رای وحدت رویه عمدتاً ناظر بر جنبه کیفری فرار از دین است و در خصوص دعوای مدنی ابطال معامله به قصد فرار از دین یا ابطال معامله صوری، الزامات متفاوتی وجود دارد. در دعوای مدنی، وجود دین "مسلم و محقق" (که با توقیف قبلی اموال شما به خوبی اثبات می‌شود) کفایت می‌کند و نیازی به حکم قطعی در زمان انتقال نیست. فریب شما برای رفع توقیف، نشان‌دهنده علم زوج به دین و قصد او برای فرار از پرداخت آن است.

• ارکان و دلایل اثبات دعوا: برای موفقیت در دعوای ابطال معاملات، باید ارکان زیر را اثبات کنید:

  • وجود دین: توقیف قبلی اموال زوج توسط شما، قوی‌ترین دلیل بر وجود دین و آگاهی زوج از آن است.
  • قصد فرار از دین یا صوری بودن معامله: این مهمترین بخش است که باید با ارائه قرائن و شواهد متعدد اثبات شود.
  • انتقال اموال به دیگری: که در اینجا به نام برادر زوج انجام شده است.

• مدارک و شواهد کلیدی برای اثبات:

  • مدارک مربوط به توقیف قبلی اموال و رفع توقیف: این اسناد نشان می‌دهند که دین شما محقق بوده و زوج با فریب، شما را به رفع توقیف راضی کرده است.
  • تاریخ دقیق انتقال اموال: مقایسه این تاریخ با زمان اختلافات، توقیف قبلی و رفع توقیف، می‌تواند قصد زوج را آشکار کند.
  • عدم دریافت ثمن (بهای) واقعی یا ناچیز بودن آن: بررسی اسناد بانکی و اقرار طرفین معامله (در صورت امکان) می‌تواند نشان دهد که پولی رد و بدل نشده یا مبلغ آن بسیار کمتر از ارزش واقعی اموال بوده است.
  • رابطه خویشاوندی نزدیک: انتقال اموال به برادر، قرینه قوی بر صوری بودن معامله یا قصد فرار از دین است، زیرا احتمال تبانی و عدم پرداخت واقعی ثمن در این روابط بیشتر است.
  • ادامه تصرف زوج بر اموال: اگر زوج همچنان در عمل از مغازه یا ملک مسکونی استفاده می‌کند، این نشان‌دهنده صوری بودن انتقال است.
  • انتقال یکجای تمام یا بخش عمده دارایی‌ها: اگر زوج تمام یا بخش عمده اموال خود را به نام برادرش کرده باشد، این نیز قرینه قوی بر قصد فرار از دین است.
  • شهادت شهود: افرادی که از وضعیت مالی زوج، اختلافات شما، یا نحوه انتقال اموال اطلاع دارند، می‌توانند شهادت دهند.

• طرفین دعوا و اقدامات حمایتی:

  • دادخواست ابطال معامله باید علیه هم زوج و هم برادرش (منتقل‌الیه) مطرح شود.
  • همزمان با طرح دعوا، حتماً درخواست دستور تامین خواسته (توقیف مجدد اموال) را مطرح کنید تا از انتقال مجدد اموال به اشخاص دیگر جلوگیری شود.

• نتیجه احتمالی: در صورت اثبات صوری بودن معاملات یا قصد فرار از دین، دادگاه حکم به ابطال این معاملات صادر خواهد کرد. با ابطال معاملات، اموال به دارایی زوج بازگردانده شده و شما می‌توانید مجدداً برای توقیف و استیفای حقوق مالی خود اقدام کنید.

این تحلیل بر اساس قوانین و رویه قضایی فعلی جمهوری اسلامی ایران ارائه شده است.