بخشیدن مهریه و حقوق زوجه؟ کدام سند قانونی معتبرتر است؟ صلح یا اقرار؟

برای بخشش کامل مهریه و تمامی حقوق زوجه، تنظیم یک صلح‌نامه رسمی که حاوی ابراء مهریه و اسقاط کلیه حقوق مالی و غیرمالی باشد، معتبرترین و پایدارترین سند است. این سند به دلیل ماهیت قراردادی لازم‌الاجرا و جامعیت در پوشش حقوق، از استحکام حقوقی بالاتری نسبت به اقرارنامه، به ویژه اقرارنامه غیرمالی، برخوردار است.

بررسی تخصصی و قانونی

برای اطمینان از قطعیت و غیرقابل رجوع بودن بخشش مهریه و سایر حقوق زوجه، انتخاب سند مناسب و تنظیم دقیق آن از اهمیت بالایی برخوردار است. در پاسخ به سوال شما و با بررسی نظرات حقوقی، نکات زیر قابل ارائه است:

• برتری صلح‌نامه رسمی:

  • ماهیت عقد لازم: صلح (موضوع مواد ۷۵۲ تا ۷۶۷ قانون مدنی) یک عقد لازم است؛ به این معنا که پس از انعقاد، هیچ‌یک از طرفین نمی‌توانند به صورت یک‌جانبه آن را فسخ یا از آن رجوع کنند. این ویژگی، پایداری و استحکام حقوقی سند را تضمین می‌کند و آن را از عقودی مانند هبه (که اصولاً قابل رجوع است) متمایز می‌سازد.
  • جامعیت در پوشش حقوق: صلح‌نامه می‌تواند شامل ابراء کامل مهریه (به عنوان یک دین بر ذمه زوج) و همچنین اسقاط سایر حقوق مالی زوجه (مانند نفقه معوقه و آتی، اجرت‌المثل ایام زوجیت، نحله و حق تنصیف اموال) و حتی حقوق غیرمالی مرتبط با زندگی مشترک باشد. این جامعیت، امکان طرح دعاوی آتی از سوی زوجه را به حداقل می‌رساند.
  • امکان اسقاط خیارات: در صلح‌نامه می‌توان به صراحت کلیه خیارات قانونی، از جمله خیار غبن (حق فسخ به دلیل ضرر فاحش)، را ساقط کرد. این اقدام، راه هرگونه اعتراض یا ادعای ضرر و زیان در آینده را مسدود می‌سازد.
  • قابلیت اجرایی مستقیم: صلح‌نامه رسمی که در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می‌شود، به عنوان یک سند لازم‌الاجرا، از اعتبار بالایی برخوردار بوده و در صورت نیاز، قابلیت پیگیری و اجرای مستقیم را دارد.

• تفاوت با اقرارنامه (به ویژه اقرارنامه غیرمالی):

  • اقرارنامه صرفاً اعلام یک واقعیت است: اقرارنامه (موضوع مواد ۱۲۵۹ تا ۱۲۸۳ قانون مدنی) صرفاً اقرار به وجود یا عدم وجود یک حق یا واقعیت است و ماهیت قراردادی جامع برای اسقاط حقوق متعدد را ندارد. اعتبار اقرارنامه به عنوان دلیل اثباتی بالاست، اما به خودی خود یک عقد جامع برای ایجاد تعهدات یا اسقاط حقوق به صورت پایدار نیست.
  • عدم تناسب اقرارنامه غیرمالی: اقرارنامه غیرمالی، همانطور که از نامش پیداست، اساساً برای موضوعات مالی مانند مهریه و سایر حقوق مالی زوجه مناسب نیست و نمی‌تواند به طور کامل و جامع این حقوق را ساقط کند. حتی اقرارنامه مالی نیز به اندازه صلح‌نامه در پوشش جامع و اسقاط قطعی حقوق، کارایی ندارد و ممکن است در مقام اجرا با ایراداتی مواجه شود.

• اهمیت "ابراء" و "اسقاط":

  • صرف استفاده از واژه "بخشش" می‌تواند مبهم باشد و در صورت تفسیر به "هبه" (هدیه)، ممکن است قابل رجوع تلقی شود. لذا، در متن سند باید به صراحت از واژگان حقوقی دقیق استفاده شود:
    • برای مهریه، واژه "ابراء" (موضوع ماده ۲۸۹ قانون مدنی) به معنای بری کردن ذمه مدیون از دین، باید به کار رود تا قطعیت و غیرقابل رجوع بودن آن تضمین گردد.
    • برای سایر حقوق، واژه "اسقاط" به معنای ساقط کردن حق، مناسب است.
  • صلح‌نامه بهترین بستر حقوقی برای درج این عبارات به صورت حقوقی و صحیح است.

توصیه عملی: با توجه به حساسیت و پیچیدگی موضوع و لزوم درج تمامی نکات حقوقی برای جلوگیری از هرگونه ابهام یا امکان رجوع در آینده، اکیداً توصیه می‌شود که تنظیم متن صلح‌نامه رسمی توسط یک وکیل متخصص خانواده انجام شود. این امر تضمین می‌کند که سند به کامل‌ترین و محکم‌ترین شکل ممکن تنظیم گردد.

این تحلیل بر اساس قوانین و رویه‌های حقوقی جاری در جمهوری اسلامی ایران ارائه شده است.